همایش کاربردی تجارت با کشورهای حوزه خلیج فارس قطر و امارات

شرایط جغرافیایی، تحولات منطقه ای و نگاه خاص کشورهای جهان به ظرفیت های اقتصادی کشورهای حوزه خلیج فارس( خاورمیانه) به ویژه قطر و امارات سبب شد تا فرصت مناسبی برای بازبینی مجدد نحوه تقویت صادرات کالا و خدمات ایرانی از طریق این دو کشور به بازارهای جهانی مورد توجه قرار گیرد.این همایش ها که با حضور تجار، بازرگانان، تولیدکنندگان، فعالان اقتصادی، مدیران مرکز اقتصادی و مسئولین تجاری برگزارگردید ضمن بررسی راهکارهای حضور و افزایش سهم بازار کالا و خدمات ایرانی در کشورهای هدف، نحوه استفاده حداکثری از شرایط و ظرفیت های موجود را با رویکرد ارتقای تراز تجاری مدنظر قرار خواهد داد.

مقدمه

شرایط جغرافیایی، تحولات منطقه ای و نگاه خاص کشورهای جهان به ظرفیت های اقتصادی کشورهای حوزه خلیج فارس( خاورمیانه) بویژه قطر و امارات سبب شد تا فرصت مناسبی برای بازبینی مجدد نحوه تقویت صادرات کالا و خدمات ایرانی از طریق این دو کشور به بازارهای جهانی مورد توجه قرار گیرد. بدین منظور مرکز آموزش بازرگانی وابسته به موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی وزارت صنعت، معدن و تجارت سلسله همایش های کاربردی تجارت با کشور های هدف را در دستور کار دارد. این همایش ها که با حضور تجار، بازرگانان، تولیدکنندگان، فعالان اقتصادی، مدیران مرکز اقتصادی و مسئولین تجاری برگزار می گردد ضمن بررسی راهکارهای حضور و افزایش سهم بازار کالا و خدمات ایرانی در کشورهای هدف، نحوه استفاده حداکثری از شرایط و ظرفیت های موجود را با رویکرد ارتقای تراز تجاری مدنظر قرار خواهد داد. همایش"فرصت ورود دوباره به بازار جهانی از دروازه خلیج فارس"، (همایش کاربردی تجارت با قطر و امارات) می تواند فرصت منحصر بفردی را برای شناخت کامل، تجار، بازرگانان و تولید کنندگان از توانمندیها و ظرفیت های این دو کشور با هدف ایجاد بازار مشترک برای کالا و خدمات ایرانی در قطر و امارات باهدف صادرات به بازار جهانی فراهم نماید. این همایش بدین منظور طراحی شده است و در تاریخ 12 آذر ماه در محل دائمی نمایشگاه های بین المللی تهران برگزار گردید.

مهندس خالقی تبار: هدف این سلسله همایش‌ها جایگزینی نفت با صادرات غیرنفتی است
ابتدا آقای خالقی تبار، رئیس مرکز آموزش بازرگانی به رویکرد وزیر صنعت، معدن و تجارت مبنی بر زمینه‌سازی برای صادرات غیرنفتی اشاره کرد و برگزاری سلسله همایش‌های تجارت با بازارهای هدف را در راستای تحقق این هدف دانست. وی همچنین طرح مسائل و مشکلات بنگاه‌های داخلی و زمینه‌سازی برای رفع آن‌ها به منظور افزایش تراز تجاری غیرنفتی و رونق کسب و کار بنگاه‌های داخلی را فلسفه برگزاری این همایش‌ها عنوان کرد.

ابتدا آقای خالقی تبار، رئیس مرکز آموزش بازرگانی به رویکرد وزیر صنعت، معدن و تجارت مبنی بر زمینه‌سازی برای صادرات غیرنفتی اشاره کرد و برگزاری سلسله همایش‌های تجارت با بازارهای هدف را در راستای تحقق این هدف دانست. وی همچنین طرح مسائل و مشکلات بنگاه‌های داخلی و زمینه‌سازی برای رفع آن‌ها به منظور افزایش تراز تجاری غیرنفتی و رونق کسب و کار بنگاه‌های داخلی را فلسفه برگزاری این همایش‌ها عنوان کرد.

امینی: نیاز اصلی کشور قطر مواد غذایی و مصالح ساختمانی است

در ادامه آقای امینی، مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت با تاکید بر توسعه روابط اقتصادی با قطر و امارات اظهار داشت: روابط ایران با امارات از سابقه زیادی برخوردار است، اما قطر حوزه ناشناخته‌ای برای تجار کشور ما می‌باشد. لذا تلاش شده با کمک سفارتخانه‌های دو کشور موانع موجود توسعه‌ی تجارت برطرف گردد. همچنین چندین تفاهم نامه از جمله تفاهم نامه صدور نیروی کار متخصص با این کشور امضاء شده و چندین تفاهم نامه در حوزه‌هایی مانند فروش فرش و صدور خدمات فنی و مهندسی نیز در حال بررسی است که به زودی امضاء خواهد شد. وی نیاز کشور قطر را بیشتر در زمینه مواد غذایی(خصوصا آب معدنی) و مصالح ساختمانی عنوان کرد و گفت تجار ایرانی می‌توانند با شرکت در مناقصات مستقیم و حضور در نمایشگاه‌های اختصاصی زمینه گسترش روابط را فراهم نمایند.امینی در ادامه افزود یکی از مشکلات اساسی در تجارت با قطر نبود خط مستقیم کشتیرانی بین ایران و قطر است به طوریکه کالاهای ایرانی باید ابتدا به امارات بروند و از آنجا به قطر برده شوند. همچنین با وجود رایزنی‌های فراوان صورت گرفته بین مسئولین ایران و قطر در ماه‌های اخیر، مشکلات سیاسی همچنان وجود دارند و صدور روادید و همچنین صدور ضمانت نامه بانکی برای بازرگانان ایرانی در قطر با مشکلات جدی مواجه است. این مسئله مشارکت ایرانیان در مناقصات پروژه‌های تعریف شده در قطر را مختل کرده‌است.کشور قطر تا سال 2022 میلادی به منظور برگزاری جام جهانی در حدود 235 میلیارد دلار پروژه اجرا خواهد کرد که به زودی مناقصات آن‌ها شروع خواهد شد. با توجه به مشکلات صدور روادید و صدور ضمانت نامه بانکی احتمال کمی وجود دارد که شرکت‌های ایرانی بتوانند در این مناقصات شرکت کنند ولی حتی اگر بتوانند اجرای پروژه‌های دست دوم را که برندگان مناقصات به صورت پیمان‌کاری تعریف می‌کنند به دست بیاورند نیز مطلوب خواهد بود.

وی همچنین با اشاره به برگزاری نمایشگاه اختصاصی ایران در قطرگفت: برقراری خط مستقیم کشتیرانی و خطوط هوایی، ایجاد مناطق آزاد تجاری، برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی، گسترش توریسم، ایجاد بانک و تسهیل در صدور روادید تجاری برای سرمایه‌گذاران بخش خصوصی هر دو کشور از جمله زمینه‌های همکاری است که اخیراً ایران و قطر در مورد آن مذاکره داشته‌اند.

بدری: هدف از برگزاری چنین همایش‌هایی طراحی راهبرد تجاری جدید کشور است

در ادامه آقای بدری معاون سازمان توسعه تجارت ایران به سخنرانی پرداخت و هدف از برگزاری چنین همایش‌هایی را طراحی راهبرد تجاری جدید کشور دانست و گفت در حال اولویت گذاری کالایی و کشوری هستیم و در بخش کشوری اولویت اول با کشورهای همسایه خاکی و آبی است. قطر و امارات نیز جزء همسایگان آبی ایران محسوب می‌شوند. قطر در سال‌های گذشته بالاترین رشد اقتصادی را در منطقه داشته و تولید ناخالص داخلی آن به 192 میلیارد دلار رسیده است. این کشور تنها 2٫1 میلیون نفر جمعیت دارد و به همین دلیل از نظر سرانه تولید ناخالص داخلی ثروتمند ترین کشور دنیا محسوب می‌شود. صادرات قطر بالغ بر 137 میلیارد دلار است درحالیکه این کشور تنها 27 میلیارد دلار واردات دارد. نفت خام با 25 میلیارد دلار، گاز با 8 میلیارد دلار، نفت تسویه شده با 7٫6 میلیارد دلار، پلیمر و پلاستیک با 4٫6 میلیارد دلار و آلومینیوم خام با 2٫6 میلیارد دلار عمده‌ترین کالاهای صادراتی قطر هستند. محصولات نفتی و گازی بیش از 80 درصد صادرات قطر و همچنین بیش از 75 درصد بودجه دولت را تشکیل می‌دهند. همچنین 80 درصد محصولات صادراتی قطر به کشورهای آسیایی صادر می‌شود که ژاپن، کره جنوبی، هند، چین و سنگاپور بیشترین سهم را دارند و در بین کشورهای اروپایی نیز انگلستان رده اول واردات از قطر را دارد. همچنین خودرو، تولیدات الکترونیکی، فولاد و مواد غذایی عمده واردات قطر را تشکیل می‌دهند و کشورهای آمریکا، امارات، عربستان، انگلستان و چین عمده مبادی وارداتی این کشور به شمار می‌روند.

وی ادامه داد: کشور قطر یک چشم انداز برای سال 2030 در نظر گرفته است که 4 محور اصلی آن عبارتند از: توسعه مراکز دانشی، ایجاد کریدور فرودگاهی وسیع، تبدیل شدن به مرکز مالی جهانی و ارتقاء توریسم و ورزش. گرچه زمان زیادی از تاسیس صندوق توسعه ملی قطر نمی‌گذرد ولی در عین جوانی و کوچکی، فعال‌ترین صندوق در بین صندوق‌های توسعه جهانی است.

بدری اختلاف بالای میزان صادرات و واردات قطر را فرصتی مناسب برای جذب سرمایه برشمرد و با اشاره به سهم بسیار ناچیز ایران از بازار قطر گفت: فرش، زعفران، میوه و سبزیجات، آهن، فولاد و سیمان از جمله کالاهای ایرانی است که امکان صادرات آن به قطر وجود دارد. ولی با وجود پویایی بازار قطر سهم ایران در صادرات این کالاها به طور میانگین کمتر از یک درصد واردات قطر است.

فیاض: کنار هم قرار دادن قطر و امارات جای تامل دارد

در ادامه‌ی این همایش آقای فیاض، سفیر ایران در امارات به اهمیت تجارت با امارات اشاره کرد و افزود: کنار هم قرار دادن قطر و امارات جای تامل دارد. این دو کشور تفاوت‌های فاحشی دارند و هم وزن نیستند. به طور مثال ظرفیت اسمی بندر دوحه در قطر تنها 2 میلیون کانتینر است و از این میزان تنها 1 میلیون کانتینر محقق شده درحالیکه ظرفیت محقق شده‌ی بندر دبی 17 میلیون کانتینر است و مجموع ظرفیت بنادر دبی، ابوظبی و مینازائد بیش از 41 میلیون کانتینر است. وی با اشاره به برگزاری نمایشگاه اکسپو 2020 در کشور امارات خاطر نشان کرد: در دنیا سه رویداد بین‌المللی سطح بالا وجود دارد که عبارتند از المپیک، جام جهانی فوتبال و نمایشگاه اکسپو؛ از این سه رویداد دو مورد اول ورزشی هستند و پروژه‌هایی که در آن‌ها تعریف می‌شوند زیرساختی بوده و جنبه مصرفی دارند ولی رویداد سوم درواقع به نمایش گذاشتن صنایع مختلف است که به مدت 6 ماه تا یک سال به طول می‌انجامد.به گفته فیاض کشور امارات که روز 11 آذر 1393 چهل و سومین سالگرد تاسیس خود را پشت سر گذاشت، از 7 امارت مستقل تشکیل شده است که مجموعا 7٫5 میلیون نفر ساکن دارند و از این میان تنها حدود 1 میلیون نفر اصالتا اماراتی هستند(برخلاف حوزه‌های بانکی و پولی، نظام آمارگیری مستندی در مورد جمعیت این کشور وجود ندارد و همه‌ی آمارها در این زمینه تخمینی هستند). شهرهای ابوظبی، دبی و شارجه جزء 5 شهر بزرگ عربی محسوب می‌شوند. تولید ناخالص داخلی امارات بالغ بر 384 میلیارد دلار است و سرانه تولید ناخالص داخلی این کشور 50 هزار دلار برآورد می‌شود. همچنین تولید ناخالص امارات سالانه با نرخ بین 4 تا 5 درصد رشد می‌کند

.به گفته فیاض کشور امارات که روز 11 آذر 1393 چهل و سومین سالگرد تاسیس خود را پشت سر گذاشت، از 7 امارت مستقل تشکیل شده است که مجموعا 7٫5 میلیون نفر ساکن دارند و از این میان تنها حدود 1 میلیون نفر اصالتا اماراتی هستند(برخلاف حوزه‌های بانکی و پولی، نظام آمارگیری مستندی در مورد جمعیت این کشور وجود ندارد و همه‌ی آمارها در این زمینه تخمینی هستند). شهرهای ابوظبی، دبی و شارجه جزء 5 شهر بزرگ عربی محسوب می‌شوند. تولید ناخالص داخلی امارات بالغ بر 384 میلیارد دلار است و سرانه تولید ناخالص داخلی این کشور 50 هزار دلار برآورد می‌شود. همچنین تولید ناخالص امارات سالانه با نرخ بین 4 تا 5 درصد رشد می‌کند.

حوزه‌های توریسم، تجارت، بازرگانی داخلی و حمل و نقل در این کشور در اولویت قرار دارند و از رونق بالایی برخوردارند، درحالیکه کشاورزی و صنعت رواج کمتری دارند و اغلب نیازهای داخلی این دو بخش از طریق واردات تامین می‌شود. میزان واردات و صادرات این کشور در سال 2012 به ترتیب بالغ بر 193 میلیارد دلار و 205 میلیارد دلار بوده است که 140 میلیارد دلار از کل صادرات این کشور را نفت خام تشکیل داده است. در این سال ژاپن عمده ترین کشور صادرکننده به امارات و هندوستان مقصد اصلی صادرات امارات بوده است. تجارت این کشور با ایران نیز میزان بالایی دارد به طوریکه قبل از وضع تحریم‌ها تجارت ایران و امارات بالغ بر 22 میلیارد دلار بوده‌است و پس از وضع تحریم‌ها این میزان به کمتر از 11 میلیارد دلار رسیده‌است. با این حال آمارهای رسمی نشان می‌دهد که در 7 ماهه ابتدایی امسال امارات اصلی‌ترین مبداء کالاهای وارداتی به ایران بوده و رتبه سوم در میان مقاصد صادراتی ایران را به دست آورده‌است. ولی عمده کالاهای وارداتی از امارات مربوط به کشورهای دیگر است که از طریق بنادر تجاری امارات به ایران می‌آید و همچنین بخشی از کالاهای ایرانی که به امارات صادر می‌شود نیز از طریق امارات به سایر کشورها صادر می‌گردد.

در ادامه و به عنوان آخرین سخنران آقای موتمنی، رئیس شورای بازرگانان ایرانی امارات، خود را تنها نماینده واقعی بخش خصوصی معرفی و در مورد راهکارهای انجام تجارت موفق سخنرانی کرد. آقای موتمنی با اشاره به نقش تاثیرگذار جمهوری اسلامی ایران در پیشرفت و آبادانی امارات گفت: همانطور که ایران در توسعه امارات نقش اساسی داشته است، امروز نیز باید در بازار امارات سهم قابل قبولی داشته باشد. وی در ادامه سخنان خود به قوانین امارات در خصوص واردات اشاره کرد و گفت: امارات برای صادرات مجدد حقوق گمرکی نمی‌گیرد ولی برای واردات، نرخ حقوق ورودی، به جز برای کشورهای عضو «شورای همکاری کشورهای عرب خلیج»(عربستان، قطر، عمان، بحرین و کویت) 5 درصد است، البته به استثناء مواد غذایی و مصالح ساختمانی که حقوق ورودی آن‌ها صفر درصد است، چراکه اماراتی‌ها معتقدند مالیات گرفتن از خوراک و مسکن مردم حرام است! نکته‌ای که در مورد قوانین گمرکی امارات بسیار مورد توجه است، ثبات قوانین این کشور در طول سالیان متمادی است و چنانچه قصد تغییر قوانینی را داشته باشند آن را از مدت‌ها قبل اطلاع رسانی می‌کنند. موتمنی افزود متاسفانه صادرات ایران به امارات بسیار گران و همچنین کم شده و تنها سنگ آهن است که صادرات آن کاهش چشمگیری نداشته‌است.