انجام معاملات بدون دردسر و بدون خطر برای صادرکننده و واردکننده، از اهداف اصلی تجارت محسوب می‌شود. اما، فاصله زیاد و مسیر طولانی حمل و نقل کالا، خطرات و چالش‌هایی را به همراه دارد که می‌تواند منجر به اختلافات تجاری شود.

اینکوترمز (Incoterms) یا "شرایط تجارت بین‌المللی" توسط اتاق بازرگانی بین‌المللی (ICC) ایجاد شده و اولین بار در سال ۱۹۳۶ معرفی شد. این قواعد به طور منظم به‌روزرسانی می‌شوند و آخرین نسخه آن‌ها اینکوترمز ۲۰۲۰ است. هدف اصلی اینکوترمز، تعیین مسئولیت‌ها و هزینه‌های مربوط به حمل‌ونقل و تحویل کالا بین فروشنده و خریدار در معاملات بین‌المللی است .

دسته‌بندی اینکوترمز 2020

قواعد اینکوترمز به دو دسته کلی تقسیم می‌شوند:

۱- قواعدی که برای همه شیوه‌های حمل‌ونقل قابل استفاده هستند:

• EXW (Ex Works)
• FCA (Free Carrier)
• CPT (Carriage Paid To)
• CIP (Carriage and Insurance Paid To)
• DAP (Delivered at Place)
• DPU (Delivered at Place Unloaded)
• DDP (Delivered Duty Paid)

۲- قواعدی که برای حمل‌ونقل دریایی و آبراه‌های داخلی طراحی شده‌اند:

• FAS (Free Alongside Ship)
• FOB (Free On Board)
• CFR (Cost and Freight)
• CIF (Cost Insurance and Freight)

توضیح قواعد اینکوترمز

۱-قواعد کلی اینکوترمز:

EXW (Ex Works) تحویل درب کارخانه

فروشنده زمانی کالا را تحویل داده است که آن را در محل خود (کارخانه، انبار، و غیره) در اختیار خریدار قرار دهد. فروشنده هیچ‌گونه تعهدی برای بارگیری کالا روی وسیله نقلیه و انجام تشریفات گمرکی صادرات ندارد. خریدار مسئولیت بارگیری و همه‌ی هزینه‌ها و ریسک‌ها را بر عهده دارد.

FCA (Free Carrier)

فروشنده کالا را در محلی که توسط خریدار تعیین شده، تحویل می‌دهد. این محل می‌تواند انبار فروشنده یا هر محل دیگری باشد. اگر محل تحویل انبار فروشنده باشد، فروشنده موظف است کالا را روی وسیله حمل بارگیری کند. مسئولیت حمل‌ونقل و ریسک از این نقطه به بعد با خریدار است.

FCA | Free Carrier (تحویل به حمل‌کننده)

فروشنده کالا را به حمل‌کننده‌ای که توسط خریدار تعیین شده، تحویل می‌دهد. مسئولیت حمل‌ونقل و ریسک از این نقطه به بعد با خریدار است.

CPT (Carriage Paid To)

فروشنده مسئولیت حمل کالا تا مقصد تعیین شده را بر عهده دارد و هزینه‌های حمل را نیز می‌پردازد. ریسک از لحظه تحویل کالا به اولین متصدی حمل به خریدار منتقل می‌شود .

CIP | Carriage and Insurance Paid To (حمل و بیمه پرداخت‌شده تا مقصد)

مانند CPT، اما فروشنده علاوه بر هزینه حمل‌ونقل، هزینه بیمه را نیز تا مقصد پرداخت می‌کند.

DAP | Delivered at Place (تحویل در محل تعیین‌شده)

فروشنده مسئولیت حمل کالا تا محل تعیین‌شده را دارد و ریسک تا زمان رسیدن به آن محل با فروشنده است.

DPU | Delivered at Place Unloaded (تحویل در محل تعیین‌شده بدون بارگیری)

فروشنده مسئول تحویل کالا در محل تعیین شده توسط خریدار و تخلیه آن در آنجا است. این شرط جدید در اینکوترمز 2020 معرفی شده است و جایگزین DAT (Delivered at Terminal) شده است.

DDP | Delivered Duty Paid (تحویل با پرداخت عوارض گمرکی)

فروشنده کالا را به محل تعیین‌شده می‌رساند و تمامی هزینه‌ها و عوارض گمرکی را پرداخت می‌کند.

۲-قواعد قابل استفاده برای حمل‌ونقل دریایی و آبراه‌ها:

FAS | Free Alongside Ship (تحویل در کنار کشتی)

فروشنده کالا را در کنار کشتی در بندر بارگیری تحویل می‌دهد. از این نقطه به بعد، ریسک و هزینه‌ها با خریدار است.

FOB | Free On Board (تحویل روی عرشه کشتی)

فروشنده کالا را بر روی عرشه کشتی در بندر بارگیری تحویل می‌دهد. ریسک و هزینه‌ها از این نقطه به بعد با خریدار است

CFR | Cost and Freight (هزینه و کرایه حمل تا مقصد)

فروشنده هزینه حمل‌ونقل تا مقصد را پرداخت می‌کند، اما ریسک از زمان تحویل کالا روی کشتی به خریدار منتقل می‌شود.

CIF | Cost Insurance and Freight (هزینه، بیمه و کرایه حمل تا مقصد)

مانند CFR است، اما فروشنده علاوه بر هزینه حمل‌ونقل، هزینه بیمه را نیز تا مقصد پرداخت می‌کند.

کاربردهای اینکوترمز

اینکوترمز به عنوان یک ابزار مهم در تنظیم قراردادهای بین‌المللی به کار می‌رود و با مشخص کردن مسئولیت‌ها، هزینه‌ها، و ریسک‌های هر مرحله از حمل‌ونقل، از بروز اختلافات جلوگیری می‌کنند.

استفاده از اینکوترمز به شفافیت بیشتر در قراردادها و کاهش ریسک‌های ناشی از سوءتفاهم کمک می‌کند.

با تعیین دقیق مسئولیت‌ها و کاهش ابهامات، اینکوترمز به کاهش هزینه‌های اضافی و افزایش کارایی در زنجیره تأمین کمک می‌کند. این کاهش هزینه‌ها و افزایش کارایی به ویژه در معاملات بین‌المللی که نیاز به هماهنگی بین چندین طرف قرارداد دارد، بسیار حائز اهمیت است.

محدودیت‌های اینکوترمز

با وجود مزایای فراوان، اینکوترمز دارای محدودیت‌هایی است. این قواعد به تمامی جنبه‌های قراردادهای بین‌المللی نمی‌پردازد و به مسائل مربوط به مالکیت کالا و قوانین محلی اشاره‌ای نمی‌کند.

علاوه بر این، شرایط بیمه کالا به طور کامل توسط اینکوترمز پوشش داده نمی‌شود و طرفین باید این موارد را در قراردادهای خود به‌طور جداگانه مشخص کنند. اگرچه اینکوترمز به طور کلی به کاهش ابهامات کمک می‌کند، اما بازهم نیاز به تفسیر دقیق دارد.

چگونگی استفاده از اینکوترمز

برای استفاده مؤثر از اینکوترمز در قراردادها، طرفین باید شرایط دقیق تحویل کالا، محل جغرافیایی تحویل، و هزینه‌های مربوطه را به‌وضوح مشخص کنند.

انتخاب درست اینکوترمز متناسب با نوع کالا، شیوه حمل‌ونقل، و نیازهای طرفین، نقش کلیدی در موفقیت معاملات بین‌المللی دارد.

برای استفاده موثر از اینکوترمز 2020، نیاز به آموزش اینکوترمز و آگاهی درخصوص ترم‌های آن وجود دارد. تجار و کسانی که در فرآیند زنجیره تأمین دخیل هستند، باید با مفاهیم و اصطلاحات اینکوترمز به خوبی آشنا شوند تا بتوانند از آن‌ها به درستی استفاده کنند.

اینکوترمز به عنوان یک استاندارد جهانی، نقش مهمی در تسهیل تجارت بین‌المللی ایفا می‌کند. با تعریف دقیق مسئولیت‌ها و هزینه‌های مرتبط با حمل‌ونقل و تحویل کالا، اینکوترمز به کاهش ریسک‌های تجاری و ایجاد شفافیت در قراردادهای بین‌المللی کمک می‌کند.

به‌رغم محدودیت‌های موجود، استفاده صحیح از اینکوترمز می‌تواند به بهبود فرآیندهای تجاری و افزایش کارایی معاملات بین‌المللی منجر شود.