به گزارش روابط عمومی مرکز آموزش بازرگانی، محمدباقر مجتبایی، رایزن سابق بازرگانی جمهوری اسلامی ایران در امارات متحده عربی، ضمن دیدار با مدیران مرکز آموزش بازرگانی، در مصاحبهای تفصیلی به بررسی ابعاد و الزامات توسعه صادرات غیرنفتی کشور پرداخت. وی با تأکید بر جایگاه راهبردی صادرات در تحقق اهداف توسعه اقتصادی، وضعیت کنونی را نیازمند تحول جدی ارزیابی کرد.
مجتبایی در آغاز سخنان خود به ضرورت درک صحیح از اهمیت صادرات توسط بخشهای دولتی و خصوصی اشاره کرد. او تصریح کرد: "ما در مسیری حرکت میکنیم که ناگزیر باید بخش اعظم درآمدمان را از محل درآمدهای غیرنفتی تأمین کنیم. لازمهی این مسیر هم توجه جدی و ویژه به صادرات است." وی با اشاره به اینکه سهم ایران از تولید ناخالص داخلی (GDP) جهانی حدود ۳.۵ درصد است، افزود: "صادرات کنونی کشور با رقمی در حدود ۵۰ میلیارد دلار، در شأن و اندازه ظرفیتهای اقتصادی ایران نیست." او خاطرنشان کرد که در سال ۲۰۲۴، حجم تجارت جهانی بالغ بر ۵ هزار میلیارد دلار بوده، در حالی که مجموع صادرات و واردات ایران حتی به ۱۰۰ میلیارد دلار هم نمیرسد، رقمی که با وجود منابع طبیعی و سرمایه انسانی غنی کشور، قابل قبول نیست.
رایزن بازرگانی ایران تأکید کرد که جهان امروز به این نتیجه رسیده است که موفقیت کشورها در گرو تعامل فعال در زنجیرههای ارزش جهانی است. وی با رد رویکرد "همه چیز را خودمان تولید کنیم"، بر اصل تقسیم کار آدام اسمیت تأکید کرد و گفت: "باید کالایی را که مزیت نسبی در تولیدش نداریم از کشورهای دیگر تأمین کنیم و در مقابل، آنچه مزیت داریم با ارزش افزوده بالا صادر کنیم." او همچنین به اهمیت تولید انبوه (Mass Production) اشاره کرد و آن را عاملی حیاتی برای کاهش قیمت تمامشده و افزایش توان رقابتی در بازارهای جهانی دانست. مازاد تولید انبوه، به ناچار نیازمند صادرات است که این امر هم به رفاه مصرفکننده داخلی کمک میکند و هم موفقیت در رقابت جهانی را تضمین مینماید.
زیرساختهای صادراتی و نقش کلیدی «مدرسه صادرات»
مجتبایی زیرساختهای صادرات را به دو بخش سختافزاری (شامل ظرفیتهای تولید، لجستیک، خدمات بانکی و مالی) و نرمافزاری (نیروی انسانی متخصص و مدیران آشنا با مهارتهای بازرگانی) تقسیم کرد. وی نقش آموزش را در بخش نرمافزاری حیاتی خواند و اظهار داشت: "اگر مدیران و کارشناسان بازرگانی بینالملل تربیت نشوند، تجارت ما به سمت خامفروشی میرود و ثروت ملی هدر میرود."
وی در ادامه ضمن تقدیر و تاکید بر اهمیت راهاندازی و توسعه "مدرسه صادرات" در ادامه خاطرنشان کرد: این مدرسه باید رویکرد کالامحور و بازارمحور داشته باشد و آموزشها را متناسب با ویژگیهای هر محصول و الزامات هر بازار (شامل قوانین، فرهنگ مصرف، تعرفههای گمرکی و استانداردها) ارائه دهد. خروجی این مدرسه باید تربیت متخصصانی باشد که به سرعت قادر به فعالیت عملی در بنگاهها بوده و عملکرد آنها قابل اندازهگیری و ارزیابی باشد.
رایزن بازرگانی ایران شبکهسازی (Networking) را به عنوان یکی از مهمترین داراییها در تجارت خارجی برشمرد و با ذکر جمله "Networking or Not Working" اهمیت آن را گوشزد کرد. وی افزود: "ارتباطات مطمئن باعث میشود معامله سریعتر، ارزانتر و ایمنتر انجام شود." مجتبایی خاطرنشان کرد که بسیاری از مشکلات صادراتی ایران ناشی از نبود اعتمادسازی است که از طریق شبکهسازی قابل رفع است.
مجتبایی در پایان، توصیههای مهمی برای جوانان علاقهمند به ورود به حوزه صادرات ارائه داد: "فردی که میخواهد به حوزه صادرات وارد شود باید از خود سوال کند که چه مزیتی دارد تا یک بنگاه تولیدی او را جذب کند یا محصولش را در اختیار وی قرار دهد." او بر آشنایی با اصول تجارت خارجی، مسائل لجستیکی، بانکی، بیمه، حمل و نقل، پرداختها، قراردادها و بویژه شناسایی و اعتبارسنجی مشتریان تأکید کرد. وی همچنین به جوانان توصیه کرد که عجله نکرده و ابتدا چند سال در شرکتهای صادراتی دیگر تجربه کسب کنند، زیرا "صادرات کار پرریسکی است و بدون تجربه، ضرر زیادی خواهد داشت."